Татар телендәге гарәп-фарсы алынмалары
|
|
|
Тән* ф. ис. Тән, гәүдә.
| |
п. сущ. Тело, корпус.
| |
|
Тәнавел м. VI. Авыз итү, татып карау, тату. Бәс ул җәзирәнең ләззәтле җимешләреннән тәнавел кылып... (К. Нас.)
| |
м. VI. Проба, принятие (пищи, лекарства).
| |
|
Тәнавем м. VI. Йоклаган булу, йоклаганга салышу.
| |
м. VI. от гл. тәнавәмә — притворяться спящим.
| |
|
Тәназыг м. VI. Бер-бере белән низаглашу, талашу, тартышу.
| |
м. VI. Спор; ссора, скандал.
| |
|
Тәназыг бәка ст. Яшәү өчен көрәш. Тәназыг бәка низамнарына күрә мәгыйшәт мөхарәбәләрендә мәгълүб улып, матди вә мәгънәви куәтләрене гаиб итәчәкләр. (Ш. ж.)
| |
сс. Борьба за существование.
| |
|
Тәнакех м. VI. Никяхлану, өйләнешү.
| |
м. VI. Женитьба, бракосочетание.
| |
|
Тәнакыз м. VI. 1) Каршылык, бер-беренә каршы булу. Бу таифә кәмаль җәһәтләре белән тәнакыз итүчеләрдер. (К. Нас.) 2) Сүзләрнең берберен бозуы, ике сүзнең бер-беренә кире мәгънәдә булуы.
| |
м. VI. 1) Противоречие, несогласие. 2) Контраст. 3) Слова с противоположным значением.
| |
|
Тәнакыс м. VI. Кимү, азая бару.
| |
м. VI. Постепенное уменьшение, убывание.
| |
|
Тәнакыш м. VI. Бәхәс, диспут. Тәнакыш юк мисалда, и мохатәб! (Г. Тук.)
| |
м. VI. Спор, обсуждение, диспут.
| |
|
Тәнасеб м. VI. 1) Бер-беренә охшашу, туры килү. 2) Симметрия, пропорция.
| |
м. VI. 1) Сходство, соответствие. 2) Симметрия, пропорция, равномерность.
| |
|
Тәнасел м. VI. Нәсел арту, нәсел таралу, үрчү.
| |
м. VI. Размножение, произведение потомства.
| |
|
Тәнасер м. VI. Чәчелү, сибелү, таралу.
| |
м. VI. от гл. тәнасәрә — рассыпаться, быть рассеянным, раз-бросаниым (о семенах).
| |
|
Тәнасыр м. VI. Бер-беренә ярдәм итү, яклау.
| |
м. VI. Взаимопомощь, защита.
| |
|
Тәнафер м. VI. 1) Каршылык. 2) Яратышмау, бер-береннән нәфрәтләнү, җирәнешү.
| |
м. VI. 1) Разногласие, расхождение, взаимные протйворечйя. 2) Взаимное отвращение.
| |
|
Тәнафи м. VI. Бер-беренә каршы булу.
| |
м. VI. Противоречие, взаимное несогласие.
| |
|
Тәнбиһ м. II. 1) Уяту. 2) Кисәтү, искәртү, зиһененә салу. Бу мәсәл нәфес явызлыгыннан сайланмага тәнбиһдер. (К. Нас.)
| |
м. II. 1) Пробуждение. 2) Напоминание; предупреждение.
| |
|
Тәнбиһән р. Кисәтеп, искәртеп. Мөнәсәбәтсез сөаль кылганда, мөнәсәбәтсез булмакына тәнбиһән, секүт кылыныр. (К. Нас.)
| |
н. Предупредительно, предупреждая.
| |
|
Тәнбәл ф. с. Ялкау; иренчәк; үшән.
| |
п. прил. Ленивый; вялый.
| |
|
Тәнвигъ м. II. Төрле-төрле итү, төрлеләндерү.
| |
м. II. Делание разнрообразным, разнородным.
| |
|
Тәнвин ис. грам. Гарәп сүзләрендә соңгы аваздан соң ән, ин, өн иҗекләре кушып укырга, тиешлекне күрсәтә торган диакритик билгеләр.
| |
сущ. грам. Танвин—диактрические знаки.
| |
|
Тәнвим м. II. Йоклату.
| |
м. II. Уклааывание спать, усыпление.
| |
|
Тәнвир м. II. Яктырту; нурландыру, ялтырату. „Нур" да тәнвирендә тәкъсыир итмәсен иде һәр заман. (Г. Тук.)
| |
м. II. 1) Освещен и е. 2) Излучение, облучение.
| |
|
Тәнг ф. с. 1) Тар (киң түгел), кысан; җиңел, зәгыйфь, нечкә, сирәк. 2) Изелгән, хәсрәтләнгән.
| |
п. прил. 1) Узкий, тесный, слабый; редкий, недостаточный. 2) Угнетённый, удручённый.
| |
|
Тәнгдил — тар күңел, тар күңелле; рухы төщкән, хәсрәтле.
| |
Огорченный, павший духом.
| |
|
Тәнгыйм м. II. 1) Нигъмәт бирү, нигъмәтләндерү, ашату. 2) Иркәләү, назлау; назлылыкка өйрәтү. 3) Төю, ваклап бетерү.
| |
м. II. 1) Пропитание, кормление. 2) от гл. нәгъгәмә —нежить, холить. 3) Дробление, измельчание.
| |
|
Тәндәрест ф. с. 1) Нигъмәт бирү, нигъмәтләндерү, ашату. 2) Иркәләү, назлау; назлылыкка өйрәтү. 3) Төю, ваклап бетерү.
| |
п. прил.. Здоровый, крепкий (о человеке).
| |
|
Тәнзил м. II. 1) Түбәнгә төшерү, иңдерү. 2) Ташлама, скидка.
| |
м. II. 1) Снижение, спускание; понижение. 2) Вычет, скидка.
| |
|
Тәнзиә м. II. 1) Аклау, гаепсез дип тану. 2) Үзен начарлыктан ерак тоту.
| |
м. II. 1) Оправдание. 2) Нравственная чистота, непорочность; порядочность.
| |
|
Тәнзыйм м. II. Тәртипкә салу, тәртипләндерү.
| |
м. II. Приведение в порядок, упорядочение, устройство, организация.
| |
|
Тәнзыйф м. II. Тазарту, аруландыру, пакьләү.
| |
м. II. Очищение, чистка.
| |
|
Тәнких м. II. Никяхлау.
| |
м. II. Бракосочетание, женитьба.
| |
|
Тәнкыйл м. II. Күчерү, бер урыннан икенче урынга күчерү. Китабәт әйләюбән тәнкыйл идеп. (Ут. Им.)
| |
м. II. Перенесение. с места на место, передача, перемещение, перенос.
| |
|
Тәнкыйд* ис. Тәнкыйть, кимчелекләрне күрсәтү. Бәгъзы хаска гам булыбрак төшмәгән тәнкыйдләрем. (Ш. Баб.)
| |
сущ. Критика.
| |
|
Тәнкыйди с. Тәнкыйди, критик.
| |
прил. Критический.
| |
|
Тәнкыйдән р. Тәнкыйть йөзеннән. Яңгыларны тәнкыйдән язмый чыдап булмас диеп. (Ш. Баб.)
| |
н. Критически, критикуя.
| |
|
Тәнкыйс м. II. 1) Киметү, азайту. 2) Түбәнәйтү, кимсетү, ким күрү. Залимнең шәрреннән сакласын кебек догалар адәмне тэнкыйс вә тәгъйидер.(К. Нас.)
| |
м. II. 1) Уменьшение, сокращение. 2) Униже-ние, пренебрежительное отношение.
| |
|
Тәнкыйт м. II. 1) Хәрефкә нокта (төртке) кую. 2) Тыныш билгеләре куллану.
| |
м. II. 1) Употребление точек (диакритических знаков). 2) Употребление знаков препинания.
| |
|
Тәнкыйх м. II. 1) Янадан карау, төзәтү. 2) Киметү, кыскарту.
| |
м. II. 1) Пересмотр, исправление. 2) Сокращение.
| |
|
Тәнмия м. II. Үстерү, күтәрү, арттыру. Рәсем дәресендә балаларны ялыктырмыйча, тәмле бер сурәттә күзләрне дә кәсәби кувәтендә тәнмия иттермәк. (Ш. ж.)
| |
м. II. Развитие.
| |
|
Тәннур ф. ис. Мич, учак (икмәк пешерү өчен).
| |
п. сущ. Печь для выпечки хлебов; очаг.
| |
|
Тәнсиб м. II. Яраклы күрү, муафыйк күрү. Намөнасиб шәйләре тәнсиб идәнләр сезсеңез. (Г. Тук.)
| |
м. II. Соотвелствие с чем-либо, пригодность.
| |
|
Тәнсыйк м. II. 1) Тәртипкә салу, билгеле бер тәртипкә кую. Гамәл вә тәҗрибәнең кавагыйд гыйлъмияне тәртип вә тәнсыйк һәрхәлдә элек улулары лязимдер. (Ш. ж.) 2) Штат кыскарту.
| |
м. II. 1) Приведение в порядок, устройство, организация. 2) Сокращение (штатов).
| |
|
Тәнсыйр м. II. дини 1) Чукындыру. 2) Христиан динен кабул иттерү.
| |
м. II.1) рел. Крещение. 2) Обращение в христианство.
| |
|
Тәнсыйф м. II. Урталай бүлү.
| |
м. II. Деление на две равные части.
| |
|
Тәнфиз м. II. Өстенә йөкләнгән вазифаны үтәү. Я бер шаһ хезмәтен тәнфаз итәргә. (һ. Сал,)
| |
м. II. Исполнение своих обязанностей.
| |
|
Тәнфир м. II. Җирәндерү, чиркандыру, нәфрәтләндерү.
| |
м. II. Вызвать отвращение, антипатию.
| |
|
Тәншыйт м. II. 1) Сөендерү, куандыру, кәефләндерү, күңелен күтәрү. 2) Рухландыру.
| |
м. II. 1) Приведение в хорошее расположение духа; оживление, ободрение, развлечение. 2) Поощрение, побуждение.
| |
|
Тәнәббет м. V. Тишелеп чыгу, шыту.
| |
м. V. Произрастание (растения).
| |
|
Тәнәббеһ м. V. 1) Уяну. 2) Белемсезлектән котылу, зиһене ачылу.
| |
м. V. 1) Пробуждение ото сна. 2) Прояснение, просветление мысли.
| |
|
Тәнәгъгым I м. V. Җырлау, көйләү.
| |
м. V. Пение, напев.
| |
|
Тәнәгъгым II м. V. Нигъмәтләнү, нигъмәт эчендә яшәү, нигъмәттә булу.
| |
м. V. Благоденствие, наслаждение, пребывание в довольстве.
| |
|
Тәнәззел м. V. 1) Түбән төшү, түбәнәю. Әмма татар газеталары укырга тәнәззел итми иде (Г. Газиз). 2) Түбәнчелек итү, кече күңеллелек күрсәтү, үз-үзен кимсетү. Юк! Кабул итмәс тәнәззелне боларга изге щан! (3. Гыйф.)
| |
м. V. 1) Схождение; снисхождение. 2) Самоунижение; преклонение.
| |
|
Тәнәззеһ м. V. 1) Бозыклыктан ёаклану. 2) Күңел юату өчен йөрү, күңел ачу, күңел ачарга чыгу. Шул паркка тәнәззеһгә чыгалар, шунда йөриләр икән. (Г. Ибр.)
| |
м. V. 1) Воздержание (от чего-либо). 2) Прогулка, гулянье.
| |
|
Тәнәззыф м. V. Чиста булу, чисталык күрсәтү; арулану.
| |
м. V. Чистота, опрятность.
| |
|
Тәнәссыр м. V. 1) Христианнар динен кабул итү. 2) Чукыну.
| |
м. V. 1) Принятие христианства. 2) Крещение.
| |
|
Тәнәффер м. V. Нәфрәтләнү, җирәнү, чиркану.
| |
м. V. Отвращение, омерзение.
| |
|
Тәнәффес* м. V. 1) Сулау, тын алу. Бакчачылар үләннәр, чәчәкләр арасында йөреп саф һава тәнәффсс иттскләреннән сәламәт булалар. (Г. Раф.) 2) Эшне (укуны) туктатып ял итү, хәл җыю.
| |
м. V. 1) Дыхание. 2) Передышка, перерыв (во время занятий).
| |
|
Тәнәхнех ис. Тамак кыру, йөткерү.
| |
сущ. Откашливание, прочищение горла.
| |
|
Тәнәүвыг м. V. Төрле-төрле булу, төрлеләнү, төрлелек.
| |
м. V. Разнородность, разнообразие.
| |
|
Тәнәүвем м. V. 1) Йоклау, төш күрү. 2) Төшләнү.
| |
м. V. 1) Сон, сновидение.2) Ночные поллюции.
| |
|
Тәнәүвер м. V. Нурлану, яктыру, ялтырау.
| |
м. V. Блеск, сияние.
| |
|
Тәнәҗҗес м. V. Пычрану, нәҗесләнү.
| |
м. V. Испачканность, загрязнённость.
| |
|
Тәнҗис м. II. Пычрату, нәҗесләү. Шул сәбәптән итә алмыйдыр талак, гомерене тәнәҗис итә, итә һәляк. (Г. Тук.)
| |
м. V. Пачкание, загрязнение.
| |
|
Тәнһа ф. ис ф. ис. 1) Ялгыз, бер генә, бер үзе. 2) Ялгыз буларак. 3) Буш (урын, җир). Булынып мәскәндә бер тәнһа мәкяни. (Дәрд.)
| |
п. сущ. 1) Один, одинокий, единственный. 2) Одиноко, в одиночестве. 3) Свободное (место).
|
|
|