Тәхадес м. VI. Бер-беренә сөйләү, әнгәмә.

м. VI. Рассказывание, беседа.

Тәхаиф Төхфәт-нең к.

мн. от төхфәт.

Тәхакем м. V. Дәгъвалашу. Тәхакем кылаекъ дисәң, синең белән минем арада хаким хайван була ала. (К. Нас.)

м. V. Тяжба.

Тәхалеф м. VI. Бер-беренә каршы булу, бер-беренә буйсынмау.

м. VI. Противоречие, взаимное неповиновение.

Тәхассыс м. V. Бер нәрсәгә генә караганлык, белгечлек.

м. V. Специализация, специальность.

Тәхаттыр м. V. Хәтерләү, үткәнне искә төшерү. Моңаеп тибрәнә тик бер тәхаттырдан гына инде. (Г. Тук.)

м. V. Воспоминание.

Тәхаши м. VI. Саклану, сак булу.

м. VI. Избегание, воздерживание (от чего-либо), осторожность.

Тәхвил м. II. 1) Күчерү, әйләндерү. Болытны габид өстеннән бу кеше өстенә тәхвил кылды. (К. Нас.) 2) Алыштыру, үзгәртү.

м. II. 1) Перемещение; передача. 2) Замена, изменение.

Тәхвиф м. II. Куркыту, өркетү, хәвефләндерү. „Тогрылыкка тәргыйб вә хыянәттән тәхвиф мәкамендә китерелер. (К. Нас.)

м. II. Запугивание, угроза.

Тәхдид м. II. Чикләү, чик билгеләү, Әдипләремез үзләренең илһамларыны соңгы кавагыйд илә тәхдид итсәләр, бервакытта да татар әдәбиятын вөҗүдкә китерә алмаслар. (Ш. ж.)

м. II. Ограничение, установление границ, предела.

Тәхдир м. II. 1) Качыру, өрету, йөзне каплау. 2) мед. Йоклату (дару биреп).

м. II. 1) Прятание лица девушки. 2) мед. Анестезия, усыпление.

Тәхдис м. II. 1) Сөйләү, хәбәр итү, күчереп сөйләү. 2) Мактау. Нигъмәтләрне сөйләш вә зикер ит, зирә ки тәхдисе нигъмәт аның шөкередер. (К. Нас.)

м. II. Рассказывание, повествование. 2) Расхваливание.

Тәхдиш м. II. (Тырнак белән) тырнау.

м. II. Царапание (когтями или ногтями).

Тәхет I ис. Ас (өснең киресе), түбән. Истибдадыңыз тәхетендә тәрбияя чалышмалисез (эш күрәсез). (Г. Ибр.)

Пред. Под.

Тәхет* II ф. ис. Тәхет.

п. сущ. Трон, престол.

Тәхетгяһ ф. ис. Башкала, патша тора торган шәһәр.

п. сущ. Столида, стольный город.

Тәхзин м. II. Кайгыга төшерү.

м. II. Причийение горя, огорчение.

Тәхзир м. II. Куркыту, куркытып сакландыру, искәртү. Тәрбиясез йорттан кыз алмакны тәхзир өчендер. (К. Нас.)

м. II. Предостережение, предупреждение.

Тәхия ис. 1) Сәлам; яхшы теләк, Бәйзави тәхиядән морат сәламдыр димештер. (К. Нас.) 2) Бүләк.

сущ. 1) Приветствие; привет, поклон; доброе пожелание. 2) Подарок.

Тәхият Тәхия-нең к.

мн. от тәхия.

Тәхйир м. II. Сайлату; ихтыярына кую, ирек бирү.

м. II. Предоставление свободы выбора.

Тәхким м. II. Ныгыту.

м. II. Укрепление, закрепление.

Тәхким халь ст. Бер әйбернең элекке хәлен саклавы. 5 нче кагыйдә тәхким халь кагыйдәсе улмаса кирәк. (Ш. ж.)

сс. Сохранение прежнего положения.

Тәхкыйк м. II. 1) Бер нәрсә, яки мәсьәләнең дөреслеген, тулылыгын тикшереп табу, хәкыйкатен эзләү; хәкыйкатькә чыгару. Ителми берни дә тәхкыйк вә тәхлил (Г. Тук.) 2) Шиксез, һичшиксез мәгънәләрендә дә йөри.

м. II. 1) Проверка, расследование, исследование, изучение, нахождение истины, подтверждение правильности. 2) Встречается в значении без сомнения, бесспорно.

Тәхкыйкат Тәхкыйк-ның к. Тарих гыйльме тәхкыйкат белән шөгыльләнүчеләрне утка ягу белән тулы. (Г. Ибр.)

мн. от тәхкыйк.

Тәхкыйрь м. II. Хурлау, хур итү, мыскыл итү, әһәмият бирмичә түбән күрү. Нанда шәп булсам да мин, тәхкыйрь итепсең пешмәгән. (Ш. Баб.)

м. II. Презрение, унижение, пренебрежение.

Тәхлил I м. II. Чишү, аеру, анализ. Бушап күңлем, була рухымда тәгътыйль; ителми берни дә тәхкыйк вә тәхлил. (Г. Тук.)

м. II. Анализ, разложение.

Тәхлил ысулы — аналитик метод.

Аналитический метод.

Тәхлил-тәркиб ысулы — аналитик-синтетик метод.

Аналитико-синтетический метод.

Тәхлил II м. II. 1) Зарар китерү, бозу. 2) Әчетү, серкәгә әйләндерү.

м. II. 1) Порча, повреждение, приведение в негодность. 2) Окисление, брожение.

Тәхлисъ м. II. 1) Коткару, котылдыру. 2) Йомгак ясау.

м. II. 1) Освобождение, избавление, спасение. 2) Подведение итогов.

Тәхлитъ м. II. 1) Катыштыру, кушу, аралаштыру. 2) Чуалчыклык; гайбәт, буш сүзлелек.

м. II. 1) Смешивание, соединение. 2) Путаница; злословие.

Тәхлиф I м. II. 1) Берсе артыннан икенчесен булдыру; берсе урынына икенчене булдыру. 2) Берәр нәрсәне үзеңнән соң калдыру.

м. II. 1) Последовательное создание (чего-либо). 2) Оставление после себя (какого-либо предмета).

Тәхлиф I I м. II. Ант иттерү.

м. II. Привеление к присяге.

Тәхлия I м. II. Бизәү, зиннәтләү.

м. II. Украшение драгоценностями.

Тәхлия II м. II. Бушату. Урынны тәхлия кылганнан соң, кызның янына бардым. (К. Нас.)

м. II. Опоражнивание; разрядка, разгрузка.

Тәхмид м. II. 1) „Әлхамдулиллаһи" дип Алланы мактау. 2) Шөкер итү.

м. II. 1) Произнесение формулы „әл-хамду-лил-лаһи" („слава богу"). 2) Хвала, благодарение.

Тәхмил м. II. 1) Йөкләтү, күтәртү. Бу эшкә сине нәрсә тәхмил кыйлды? ~ диде. (К. Нас,) 2) Сылтау.

м. II. 1) Обременение, нагрузка. 2) Приписывание, сваливание вины на кого-либо.

Тәхмин м. II. Чамалау, якынча гына билгеләү. Шул рәхмәт кояшының никадәр көчле буласын тәхмин итәр өчен... (Ф. Әмир.)

м. II. Приблизительное определение, предположение.

Тәхмини с. Чама(га караган), чамалау(га бәйләнешле).

прил. Приблизительный, предположительный.

Тәхминән р. Чама белән, чама буенча, якынча.

н. Приблизительно, предположительно.

Тәхмир м. II. Әчетү, шәрап әчетү.

м. II. 1) Закваска. 2) Брожение (вина).

Тәхмис м. II. 1) Бишкә бүлү. 2) Бишәрләү.

м. II. 1) Деление на пять. 2) Упятерение.

Тәхриб м. II. Хәрап итү, бозу, жимерү, вәйран итү. Хәрефләр тәбдил итеп, чит ләһҗәдән алма әдат, бел Мөсавидер бинаи рухыбыз тәхрибенә. (Дәрд.)

м. II. Разрушение, уничтожение, опустошение.

Тәхризъ м. II. Кызыктыру, күңел куйдыру. Гарип вә мөсафир-ләргә... моктәзый булган ригаягә тәхризъ мәкамында китерелер. (К. Нас.)

м. II. Воодушевление, поощрение.

Тәхрик м. II. 1) Хәрәкәтләндерү, кузгату, кыймылдату. Кулларыны күтәрмәя вә тәхрик кылмая таките калмады. (3. Биг.) 2) грам. Тартык хәрефләргә өс, ас, өтер кую,

м. II. 1) Приведение в движение. 2) грам.Отласовка арабских сотласных.

Тәхрикъ м. II. 1) Кабызу, яндыру. 2) Бик нык сусату.

м. II. 1)3ажигание, сжигание. 2) Вызывание сильной жажды.

Тәхрикят Тәхрик-нең к. Аның сәбәпле тәхрикят бәдәния садир булыр. (К. Нас.)

мн. от тәхрик.

Тәхрим м. II. Хәрамга чыгару, хәрам итү, тыю.

м. II. Запрещение, наложение запрета.

Тәхрими с. Хәрам итү(гә караган), хәрам итү(гә), тыю(га бәйләнешле).

прил. Запрещённый (религией); незаконный.

Тәхрир м. II. 1) Әсәр язу. Һәрбер башы тәхрирең белән ауласаң, тәкъриреңдә тик майласаң да балласаң. (Г. Тук.) 2) Хат, рәсми кәгазь. 3) Азат итү.

м. II. 1) Написание произведения. 2) Письмо, официальная бумага. 3) Освобождение.

Тәхрират Тәхрир-нең к.

мн. от тәхрир.

Тәхрирән р. Язма рәвештә.

н. Письменно.

Тәхрисъ м. II. 1) Комсызландыру, комсызлык уяту, хирысландыру. Укучыларны лиргыйб вә тәхрисъ кылу эшендә мөгаллимнәремезгә хезмәт йөкләтү мөмкин. (Ш. ж.) 2) Котырту.

м. II. 1) Возбуждение жадности. 2) Подстрекание, провокация.

Тәхриф м. II. 1) грам. Язылган сүзләрне үзгәртү. 2) Сүзнең хәрефләрен үзгәртү.

м. II. 1) грам. Изменение форм слова. 2) Перестановка букв в слове, анаграмма.

Тәхриҗ м. II. Чыгару, тышка чыгару.

м. II. Выведение, удаление, исключение.

Тәхсил м. II. 1) Гыйлем алу. Күрәм бер талиби тәхсилә варыр. (Г. Тук.) 2) Казану, булдыру, кулга төшерүгә омтылу. 3) Хасил итү.

м. II. 1) Приобретение знаний. 2) Добывание, получение. 3) Создание.

Тәхсиле хасил ст. 1) Эстәгәненә (эзләгәненә, теләгәненә) ирешү. 2) Барлыкка килү.

cc. 1) Нахождение желанного, искомого. 2) Возникновение.

Тәхсилдар гф. ис. Салым җыючы.

ар.-п. сущ. Сборщик налогов.

Тәхсин м. II. 1) Яхшы күрү; мактап яхшы дип әйтү. Әфгале тәхсин кылычын мәкабәләсендә ихсанга мөстәхикъ адәм хакында әйтелер. (К. Нас.) 2) Мәктәптә яхшы өлгергән укучыга бирелә торган мактау язуы.

м. II 1) Похвала, одобрение. 2) Школьная похвальная грамота.

Тәхсир м. II. Хәсрәтләндерү, хәсрәткә төшерү.

м. II Причинение горя.

Тәхсыйс м. II. Бер нәрсәгә хаслау, билгеләү. Сезсеңез вар гомереңезне миллэәтә тәхсыйс идән. (Г. Тук.)

м. II Назначение, посвящение.

Тәхтани с. 1) Аскы, астагы. 2) астр. Зөһрә йолдызы (планета).

прил. 1) Нижний, исподний. 2) астр. Венера.

Тәхте пай гф. ст. Аяк асты, аяк баскан жир. Габдесамат шаһның тәхте пайына йөз орып... (К. Нас.)

ар.-п. сс. дословно под ногами.

Тәхтессөрра ст. Җир асты. Санки, бән тәхтессөррада бер сөраем (туфракмын) ниләем. (Г. Тук.)

сс. Подземелье.

Тәхте тәсаррыф ст. (Берәүнең) җитәкчелеге астында, кулы астында. Якыннарыгызның, тәхте тәсаррыфыгызда булганнарның вә дусларыгызның ханәләрендә булган тәгамны атаманыгыз җаиздер. (К. Нас.)

сс. Находиться под чьим-либо руководством (во власти), в распоряжении кого-либо.

Тәхтә ф. ис. Такта.

п. сущ. Доска, щит.

Тәхтим м. II. Печать басу.

м. II. Наложение печати, штемпеля.

Тәхтыйэә м. II. Хатага чыгару, ялгышлыгын ачу, ялгышлыкта гаепләү.

м. II. Обвинение в заблуждении, осуждение.

Тәхфиф м. II. 1) Җиңеләйтү, җиңелгә санау. 2) Кимсетү. Шәехләрдән көләргә ярамый, тәхфиф голяма була... (3. һад.) 3) Сүзнең кайбер авазын төшерү, сүз кыскарту.

м. II. 1) Облегчение; преуменьшение. 2) Насмешка. 3) Сокращение слова.

Тәхфифән р. 1) Җиңеләйтеп; жиңелгә санап, җиңел итеп. 2) Кыскартып.

н. 1) Облегчённо; преуменьшенно. 2) Сокращённо.

Тәхшид м. II. Туплау, җыю, беректерү.

м. II. Сосредоточение, концентрирование.

Тәхшия м. II. Китап бите читенә язу; китапка кирәксез, артык сүзләр кертү.

м. II. Вписывание в текст лишних слов; надписывание на полях книги.

Тәхәддер м. V. Йөзен каплау, каплану, өртенү.

м. V. Прятание лица, укрывание.

Тәхәддес м. V. Барлыкка .килү, пәйда булу, килеп чыгу,

м. V. Появление, рождение, возникновение, происхождение.

Тәхәззен м. V. Кайгыру, кайгыга төшү.

м. V. от гл. тәхәззәнә— печалиться.

Тәхәззер м. V. Куркып саклану.

м. V. Предостережение.

Тәхәйел м. V. Хыял итү, хыял белән уйлау, хыялда сурәтләнү. Хыялымда синең җәмаләтең тәхәйел улыныр. (М. Ак.)

м. V. Воображение, представление.

Тәхәйер м. V. Ис китү, хәйран булу, таң калу. Бу тәхәйер вә тәәссеф улан шәйдер. (Ш. ж.)

м. V. Изумление, удивление.

Тәхәккем м. V. Хөкем сөрү.

м. V. Властвование, правление.

Тәхәкъкыкъ м. V. Дөресләнү, чынлыгы, дөреслеге мәйданга чыгу. Шикаятьнең бөтен әсасы тәхәкъкыкъ итте. (Г. Ибр.)

м. V. Удостоверение, подтверждение правильности.

Тәхәллекъ м. V. Холык үзгәрүе, яхшы гадәтләргә өйрәнү.

м. V. Изменение характера, перенятие манеры, нрава.

Тәхәллел I м. V. 1) Аерылу, таркалу, төп матдәләренә аерылу. 2) Котылу, ирек алу.

м. V. 1) Растдорение, разложение. 2) Освобождение (от чего-либо); избежание.

Тәхәллел II м. V. 1) Бозылу, зарарлану. Тәгамга өргән нәфәс эчтән чыккан бозык һава булмак үзә эчкә кереп бәдәнгә тәхәллел киләчәк. (К. Нас.) 2) Аралашу, үтеп керү.

м. V. 1) Порча, повреждение. 2) Проникновение, пронизывание.

Тәхәллеф м. V. 1) Соңга калу, кичегү, артта калу. 2) Каршы булу, үтәмәү, буйсынмау. Ни сәбәпле син безнец бигатемезгә тәхәллеф кыйласың? — дип сорады. (К. Нас.)

м. V. 1) Отставание, опаздывание. 2) Нарушение, неисполнение, неповиновение.

Тәхәллыт м. V. 1) Катышу, кушылу, аралашу. 2) Буташтыру.

м. V. Избежание, избавление, освобождение.

Тәхәллыс м. V. Котылу, арыну.

м. V. 1) Смешение, перепутывание. 2) Внесение путаницы.

Тәхәммел м. V. Күтәрә алу; түзү, чыдау.

м. V. Терпение, перенесение тягостей.

Тәхәммер м. V. Әчү, хәмергә әйләнү.

м. V. Брожение (вина), окисление.

Тәхәррез м. V. Саклану.

м. V. Остережение, опасение.

Тәхәррек м. V. 1) Хәрәкәтләнү, кузгалу, кыймылдау. Тәхәррек итмәлиез, күрсәтеп хасләт вә сауләтләр. (Г. Тук.) 2) грам Тартык аваз хәрефләрен кыска сузыклар (ас, өс, өтер) белән әйтү.

м. V. 1) Движение; подвижность. 2) грам. Огласовка согласных букв арабского алфавита.

Тәхәрри м. V. Эзләү, табарга тырышу, караштыру, төпченү, тикшерү. Күп сәбәпләрнең кайсысы вөку-гыга сәбәптер» әсбабын тәхәрри кылу лязимдер. (К. Нас.)

м. V. 1) Поиск, высматривание, выслеживание. 2) Расследование; дознание.

Тәхәррият Тәхәрри-нең к.

мн. от тәхәрри.

Тәхәссер м. V. Хәсрәтләнү, кайгыру. Минем кулымда тәхәссер вә иштиактан гайре нәрсә калмады. (К. Нас.)

м. V. Печаль, горе, скорбь, меланхолия.

Тәхәссерән р. Кайгырып, хәсрәтләнеп. Җария тәхәссерән бу бәетне укыды. (К. Нас.)

н. Печально, скорбно.

Тәхәссес м. V. 1) Тою, сизү, хис итү. 2) Белешү.

м. V. 1) от гл. тәхәссәсә — проникаться чувством (симпатии, любви). 2) Осведомление, разузнавание.

Тәхәссыл м. V. 1) Алу, казану. 2) Барлыкка килү, хасил булу.

м. V. 1) Добывание, получение. 2) Возникновение.

Тәхәссын м. V. Ныгытылган яки ышанычлы урынга кереп бикләнү, саклану.

м. V. Укрепление, пользование укрытием, самозащита.

Тәхәссыс м. V. 1) Үзлек, үзенчәлек. Кенәриләрнең тәхәссысларын да сөйләп аладыр иде (Г. Газиз). 2) Белгечлек.

м. V. 1) Свойство, особенность. 2) Специальность.

Тәхәффыз м. V. Саклану, үз-үзен саклау; саклык. Тәхәффыз, ягъни һәр эштә сакланып эш кылмак... (К. Нас.)

м. V. Сохранение, самосохранение; осторожность.

Тәхәшшед м. V. Туплану, җыелу, берегү.

м. V. Сбор, концентрация, сосредоточение.

Тәхәшшегъ м. V. Үз-үзен горурсыз (түбән) тоту, кече күңелле булу; зураюдан (масаюдан) саклану.

м. V. Самоунижение, смирение; скромность, воздержанность.

Тәхәүвел м. V. 1) Әйләнү, әверелү, үзгәрү, эволюция. 2) Башкага әверелү. Голум вә мәгарифың дәлаләтенә күрә, табигатьтә фәна юк, я инхилял, я тәхәүвел вардыр. (Ш. ж.)

м. V. 1) Эволюция, изменение. 2) Перелом, переход, преобразование.

Тәхәүвеф м. V. Курку, куркыну.

м. V. Испуг; боязнь, опасение.

Тәхәҗҗер м. V. Ташка әйләнү; катып калу. Комнар, балчыклар кушылып ниһаять... тәхәҗҗер итәчәк. (Җ. Вәл.)

м. V. Окаменение, оцепенение.

Тәхҗил м. II. Оялту, кызарту.

м. II. от гл. хәҗҗәлә — вызывать чувство стыда, заставить покраснеть.